ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΙΩΡΓΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΠΙΕΡΙΔΗ

2009: Πάνος Ιωαννίδης

Από το Σκεπτικό Βράβευσης:

Ο Πάνος Ιωαννίδης είναι από τους σημαντικότερους συγγραφείς στην Κύπρο, ο οποίος έγραψε μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά και ποίηση. Είναι κάτοχος πολλών διακρίσεων και βραβείων στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Έργα του μεταφράστηκαν σε διάφορες γλώσσες, ενώ θεατρικά του έργα ανέβηκαν σε σκηνές της Κύπρου, της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το 2007 τιμήθηκε με το Αριστείο Γραμμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Από την ομιλία του πρώην Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Ανδρέα Δημητρίου κατά την Τελετή Απονομής του Βραβείου (8 Απριλίου 2009):

Πρόκειται πράγματι για έναν καταξιωμένο Κύπριο λογοτέχνη με μια πολύχρονη θητεία και προσφορά στα κυπριακά Γράμματα, ο οποίος κατέχει εξέχουσα θέση στο χώρο της κυπριακής Γραμματείας, με διεθνή εμβέλεια και καταξίωση, αφού αρκετά από τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες όπως είναι τα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά κ.ά. Ο Πάνος Ιωαννίδης, ο οποίος επάξια τιμάται σήμερα, έχει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο στο χώρο της κυπριακής πεζογραφίας με μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα, ενώ έχει επίσης γράψει θεατρικά έργα και ποίηση. Με μια σημαντική συμβολή για πολλά χρόνια σε διευθυντικές θέσεις στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση του ΡΙΚ, όπου υπηρέτησε στη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο σημαντικούς συγγραφείς της σύγχρονης κυπριακής λογοτεχνίας. Ιδιαίτερα αξιόλογη είναι η συμβολή του στην προβολή και τη διάδοση της κυπριακής λογοτεχνίας στο εξωτερικό μέσω των εκδόσεων του κυπριακού ΠΕΝ στα αγγλικά, τις οποίες εδώ και χρόνια επιμελείται.

2010: Χριστάκης Γεωργίου

Ο Χριστάκης Γεωργίου είναι ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της σύγχρονης κυπριακής λογοτεχνίας. Ανήκει στη μετά την ανεξαρτησία περίοδο, τη Γενιά του’60, όπως συνήθως αποκαλείται. Είναι η γενιά η οποία έχει εισαγάγει καινούργιους προσανατολισμούς και νέα εκφραστικά μέσα που απαγκίστρωσαν την κυπριακή λογοτεχνία από τη νησιώτικη μοναξιά που της επέβαλε η αγγλική αποικιοκρατία και της άνοιξαν διόδους προς την παγκόσμια λογοτεχνική πραγματικότητα. Ο Χριστάκης Γεωργίου, με το έργο του και τη συνεχή, ενεργό παρουσία του στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου είναι ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους αυτής της γενιάς. Το λογοτεχνικό του έργο είναι πολύπλευρο. Ασχολήθηκε με το διήγημα, το μυθιστόρημα και το θέατρο, αλλά και με την κριτική, κυρίως τη θεατρική κριτική, την οποία υπηρέτησε με αγάπη, συνέπεια και αίσθημα ευθύνης για περισσότερο από πενήντα χρόνια. Δίκαια θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς κριτικούς θεάτρου στον τόπο μας. Το μέχρι τώρα δημοσιευμένο πεζογραφικό και θεατρικό του έργο (με εξαίρεση το Καλόγεροι, που αντλεί το θέμα του από τη μεσαιωνική ιστορία του νησιού μας) καλύπτει την περίοδο από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1940) μέχρι το τέλος του εικοστού αιώνα.

2012: Θεοκλής Κουγιάλης

Ο Θεοκλής Κουγιάλης αποτελεί μια ξεχωριστή μορφή των κυπριακών γραμμάτων της Γενιάς του 1960 και ιδιαίτερα της ποίησης. Με μια σειρά ποιητικών συλλογών, που εξέδωσε από το 1959 μέχρι το 2009, έχει καθιερωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του τόπου μας. Με ιδιαίτερη ευαισθησία και διεισδυτικότητα έχει προσεγγίσει τις ιστορικές και κοινωνικές περιπέτειες της Κύπρου κατά τα τελευταία εξήντα χρόνια, συλλαμβάνοντας και εκφράζοντας μέσα από το έργο του την εσωτερική ροή και την κρυμμένη ουσία των γεγονότων, την επικρεμάμενη απειλή και την ανάγκη αναζήτησης σταθερών σημείων αναφοράς σχετικά με το θέμα της εθνικής ταυτότητας και τις διαχρονικές αξίες του τόπου. Μιλώντας συχνά με παραβολές, αλληγορίες και μύθους και χρησιμοποιώντας ιστορικά, μυθολογικά και θρησκευτικά σύμβολα, άλλοτε πραγματεύεται φιλοσοφικά και υπαρξιακά θέματα και άλλοτε, με έντονα σατιρικό τρόπο, ασκεί τη δική του οξεία κριτική σε πρόσωπα που κυριάρχησαν στην ιστορία και την πολιτική ζωή των χρόνων αυτών και σε καταστάσεις που βίωσε ο τόπος.

2013: Ντίνα Κατσούρη

Η εργογραφία της Ντίνας Κατσούρη περιλαμβάνει, ανάμεσα σ’ άλλα, 8 ποιητικές συλλογές, μία συλλογή διηγημάτων, δύο μεταφράσεις συλλογών διηγημάτων και αρκετά κριτικά κείμενα για θέματα πολιτισμού, άρθρα και θεατρικές κριτικές. Είναι εκδότρια του περιοδικού «Λόγου, Τέχνης και Προβληματισμού» Άνευ,από το 2001, και διευθύνει τις αυτοτελείς λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές εκδόσεις του περιοδικού. Από τις στήλες του περιοδικού δίνει το βήμα σε νέους λογοτέχνες να εκφραστούν, κάτι που έκανε επί σειρά ετών και στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, όπου εργάστηκε. Πρόσφατα τιμήθηκε με το «Βραβείο του Πανεπιστημίου  Κύπρου για την προσφορά στην Κοινωνία και τον Πολιτισμό». Ανήκει στα ιδρυτικά μέλη της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου. Όλα αυτά τα χρόνια υπήρξε κοινωνική και πολιτική ακτιβίστρια, κάτι που συμβαδίζει απόλυτα με το ποιητικό και το πεζογραφικό της έργο. Οι στίχοι της είναι διαποτισμένοι από ένα βαθύ ανθρωπισμό ήδη από τα πρώτα της ποιητικά βήματα. Εκκινώντας από την επικαιρότητα και την ειδησεογραφία, διαπνέεται από έντονο αντιπολεμικό και αντιιμπεριαλιστικό πνεύμα για όσα συμβαίνουν στις κλυδωνιζόμενες χώρες του Τρίτου Κόσμου και υψώνει κραυγή αγωνίας συμπάσχοντας με τους καταπιεσμένους. Από την περίοδο 1960 και έπειτα η ποίησή της θα αποτυπώσει τις ιστορικοπολιτικές περιπέτειες, τις δραματικές και τραγικές εμπειρίες του λαού μας. Η Ντίνα-Παγιάση Κατσούρη καταπιάνεται, ωστόσο, και με μια ευρεία θεματολογία, όπως τον έρωτα, τη φύση, την πολιτική ηθική και με ζητήματα ποιητικής. Συχνά επιστρατεύει το απώτερο ιστορικό παρελθόν, την αρχαιοελληνική μυθολογία ή τη χριστιανική παράδοση, για να φωτίσει το ποιητικό παρόν. Ο ποιητικός της λόγος είναι ιδιαίτερα οξύς και καταγγελτικός, ενώ έντονος είναι ο σαρκασμός και η ειρωνεία. Ο λυρικός τόνος, η επιγραμματικότητα, η πύκνωση του στίχου, οι προσεγμένες επαναλήψεις, η αίσθηση του διαλόγου, οι αλληγορίες, η διακειμενικότητα, η πεζολογία, η ρεαλιστική γραφή και η αμεσότητα είναι χαρακτηριστικά της ποίησής της.

2014: Ήβη Μελεάγρου

Μέσα από το σύνολο του έργου της και, κυρίως, μέσα από τα μυθιστορήματα της Ανατολική Μεσόγειος και Προτελευταία εποχή, αλλά και τη νουβέλα Συνομιλίες με τον Che, η Ήβη Μελεάγρου κατέστη πρωτοπόρος στις προσπάθειες για ανανέωση του μυθιστορηματικού και γενικά του πεζογραφικού λόγου στην Κύπρο. Παράλληλα, αποτυπώνει με κριτική οξύνοια και διεισδυτική ματιά το ιστορικό και το κοινωνικό κλίμα μιας μεταβατικής και ταραγμένης εποχής για την Κύπρο, καταγράφοντας μέσα από τους χαρακτήρες και τη δράση των ηρώων της, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, τις πολιτικές, κοινωνικές καιιδεολογικές αντιθέσεις της περιόδου από την ανεξαρτησία μέχρι το πραξικόπημα. Εμπλουτισμένα με λογοτεχνικές αρετές, τα έργα της αποτελούν ταυτόχρονα και μια εσωτερική καταγραφή της κυπριακής κοινωνίας και των δραματικών αλλαγών που συντελούνται μέσα στους κόλπους της.

2016: Μαρία Αβρααμίδου

Με τα διηγήματα, τα μυθιστορήματα για παιδιά και νέους και τα θεατρικά της έργα η Μαρία Αβρααμίδου παρουσιάζει με πολύ παραστατικό και συνάμα διεισδυτικό τρόπο διάφορες πλευρές της ταραγμένης ιστορικής περιόδου της Κύπρου του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Στα έργα της επανέρχονται μνήμες και βιώματα της περιόδου 1955-1959, των διακοινοτικών συγκρούσεων, του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής και εξερευνάται η επενέργεια των ιστορικών γεγονότων στις τύχες, στις ζωές και στον ψυχισμό των ηρώων της, με έμφαση σ’ αυτόν των γυναικείων χαρακτήρων. Με τη συμβολιστική και συχνά υπαινικτική γραφή της, η Μαρία Αβρααμίδου δημιουργεί μια ατμόσφαιρα υποβολής, η οποία της επιτρέπει να εισχωρήσει στον εσώτερο κόσμο των ηρωίδων της, θύματα συχνά ιστορικών και κοινωνικών συγκυριών, πολιτικών και κοινωνικών συγκρούσεων, αυταρχικών συμπεριφορών, αλλά ενίοτε και μιας προσωπικής κακοδαιμονίας. Τα έργα της Μαρίας Αβρααμίδου, διακρινόμενα από πολλές λογοτεχνικές αρετές συνιστούν συχνά μια εσωτερική καταγραφή της κυπριακής κοινωνίας, με τα τραυματικά βιώματα της σύγχρονης ιστορίας της να μεταφέρονται στην προσωπική μοίρα των ανθρώπων. 

2017: Χρίστος Χατζήπαπας

Με τα τρία μυθιστορήματα, τις τέσσερις συλλογές διηγημάτων και τις τρεις ποιητικές συλλογές που έχει εκδώσει μέχρι σήμερα, ο Χρίστος Χατζήπαπας αναδεικνύεται σ’ έναν από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της νέας γενιάς της Κύπρου. Είναι ένας έντονα πολιτικοποιημένος συγγραφέας, που πιστεύει στην κοινωνική αποστολή της λογοτεχνίας, την οποία θεωρεί ως διορθωτική της ιστορίας. Στο έργο του αξιοποιεί στο έπακρο τα ιστορικοπολιτικά γεγονότα της εποχής μας και του τόπου μας, αναδεικνύοντας την αθέατη πλευρά της ιστορίας, αυτήν που συνήθως αποσιωπάται και βάζει βαθιά το μαχαίρι στο κόκαλο. Ο λόγος του είναι δηκτικός και καταγγελτικός. Στις σελίδες των μυθιστορημάτων του παρελαύνει μια ατελείωτη σειρά από συγγραφείς και εμβληματικά έργα. Σε βαθμό μάλιστα που κάθε βιβλίο του να μπορεί να εκληφθεί παράλληλα και ως μια περιπέτεια της ανάγνωσης και της γραφής, εν τέλει ως μια μοναδική αναγνωστική εμπειρία. Τα έργα του διακρίνονται για τον πλούτο της γλώσσας. Πρόκειται για ένα ιδιότυπο γλωσσικό κράμα, το οποίο περιλαμβάνει υλικό από όλα τα ιστορικά στρώματα της ελληνικής γλώσσας (αρχαιοελληνικό, βιβλικό, βυζαντινό, κυπριακό ιδίωμα) και αποτελεί μια από τις αρετές του λογοτεχνικού του έργου. Ακόμη ένα χαρακτηριστικό της γραφής του Χρίστου Χατζήπαπα είναι η επίμονη, μέχρι τελείας, επεξεργασία και επιμέλεια, τόσο των πεζών, όσο και των ποιητικών του κειμένων. Χαρακτηριστικά στοιχεία του ύφους του συγγραφέα είναι, επίσης, ο σαρκασμός, ο αυτοσαρκασμός, η σάτιρα, η διακωμώδηση, το χιούμορ, τα οποία συνυπάρχουν με μια διάχυτη μελαγχολία και πικρή ειρωνεία. 

2018: Κώστας Βασιλείου

Ο Κώστας Βασιλείου γεννήθηκε το 1939 στην Πάνω Δευτερά. Τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και ακολούθως σπούδασε Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επέστρεψε στην Κύπρο το 1963 και εργάστηκε ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μέχρι το 1999, όταν αφυπηρέτησε.

Η λογοτεχνική δραστηριότητά του εντοπίζεται ως επί το πλείστον στον χώρο της ποίησης, αλλά και στη λογοτεχνική κριτική. Δημοσίευσε κριτικές μελέτες και δοκίμια στον περιοδικό Τύπο και εξέδωσε σε έξι τόμους τα ποιητικά έργα του Βασίλη Μιχαηλίδη. Δημοσίευσε επίσης το Νάμιν… του Κώστα Μόντη (2014) και το Νάμιν Β΄ (2015).

Πρωτοεμφανίστηκε στο ποιητικό στερέωμα της Κύπρου το 1969, με την ποιητική συλλογή Σκαμάνδριος Εκτορίδης Αστυάναξκαι ακολούθησαν οι συλλογές: Κλωνάρι (1971), Ο Μεγάλος Σαμάν (1977), Ο Πόρφυρας (1978), Pietà (1983), Ο ευαγγελισμός της Λυγερής (1988), Η Λάμπουσα (1996), Ο Κανόλλος (1997), Το Ίλαντρον (2000), Η θκεια μας η Γιουγκοσλαβία (2009), Pietà (2015),  Αλταμίρα (σε συνεργασία με την Καίτη Χρίστη) (2017).

O Κώστας Βασιλείου, μία από τις σημαντικότερες μορφές της Γενιάς της Ανεξαρτησίας και γενικότερα της σύγχρονής μας ποίησης, διακρίνεται για τη ρωμαλέα ποιητική γραφή του, τον πλούσιο διακειμενικό διάλογο με τη νεοελληνική και παγκόσμια ποίηση, την ειρωνική και συχνά σαρκαστική αποτύπωση της σύγχρονης πραγματικότητας με στιβαρή γλώσσα, άγρυπνη ποιητική συνείδηση και εκφραστική τόλμη, που αποτυπώνεται με βαθύτατη γνώση της ελληνικής γραμματείας και γλώσσας στη διαχρονία τους, καθώς και ειδικότερα της κυπριακής διαλέκτου.

2019: Κυριάκο Χαραλαμπίδη

Το εκτόπισμά του Κυριάκου Χαραλαμπίδη ξεπερνά κατά πολύ τα όρια της Κύπρου, αλλά και του ελλαδικού χώρου. Η υψηλή αισθητική αξία της ποίησής του, οι δεκατρείς ποιητικές συλλογές του, βραβευμένες πολλάκις με Κρατικό Βραβείο στην ιδιαίτερή του πατρίδα μα και στην Ελλάδα, μεταφρασμένες σε πολλές ξένες γλώσσες, τον καθιστούν ως έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της μεταπολεμικής και της μεταπολιτευτικής περιόδου. Είναι ίσως από τους ελάχιστους ποιητές του οποίου το έργο συνομιλεί τόσο εναργώς και πολυποίκιλα με την ευρύτερη παράδοση της ελληνικής ποίησης, από την αρχαιότητα έως και τους μεγάλους νεοελληνικούς σταθμούς της. Η ποίησή του έχει μελοποιηθεί από πολλούς μουσικούς και αγαπηθεί από τους αναγνώστες του στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Ο ποιητής εξέδωσε ακόμη το βιβλίο «Ρωμανού του Μελωδού: Τρεις Ύμνοι» σε δική του μετάφραση και επιμέλεια, το οποίο απέσπασε το Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας. Προσφάτως κυκλοφόρησε ένα βιβλίο του με ποιήματα για παιδιά.

Ο δοκιμιακός λόγος του Κυριάκου Χαραλαμπίδη αγκαλιάζει πρόσωπα με ζέση, φωτίζει και μεγεθύνει θέματα από τον πάτριο χώρο, τον κυπριακό. Συγχρόνως εκτείνεται σε όλο το υπόστρωμα του ελληνικού, του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου πολιτισμού, με μια ξεχωριστή ενάργεια του πνεύματος και της ψυχής. Συνομιλεί εντυπωσιακά με σημαντικότατες και εμβληματικές μορφές των Κυπριακών και Ελληνικών Γραμμάτων.