Δημητρίου Δήμητρα

Η μπαλάντα του ψαριού με το πρόσωπο

[…]

Τ’ απόβραδο, προτού γυρίσει στο νησί, την ώρα που λιγοστεύει το φως, τον άφηνα να πελεκάει την ουρά μου. Ήθελε να με κρεμάσει στην πλώρη ακρόπρωρο, να δαιμονίζω τους εχθρούς, να τρομάζουνται οι άνεμοι. Επελεκούσε μου τα λέπια με ξυλόκαρφα, έπειτα λείαινε τις χαρακιές μου μ’ ανάλαφρα σκαλίσματα και σχέδια. Ένα σκερπάνι για να καρφώνει, με τρύπα στην άλλη την πλευρά να βγάζει τα καρφιά, ένα κλειδί να σφίγγει τις τζαβέτες, σφίχτες, για να γυρίζουνε τα ξύλα, κι ένα σκαρπέλο, για να πελεκά.

            Τον παρατηρούσα προσεκτικά, καθώς εξέμπλεκε τα δίχτυα με τα ροζιασμένα χέρια του. Αν εξέμπλεκε έτσι τα μαλλιά μου; «Αν του ζητούσα», σκέφτηκα, «να μου ξεμπλέξει έτσι τα μαλλιά μου», τι θα γινόταν αν συναντούσε τη ράχη του η αφή μου, ποιος κόμπος θα ξεμπλέκουνταν, πώς θ’ ακουγόταν άραγε, πώς αγκαλιάζουν, πώς τρέμουν, πώς φλογίζουνται, πώς αγγίζουνται, αλήθεια, σαν ευρίσκονται, οι ανθρώποι με τα ψάρια;

            Έγερνα πλαγιασμένη στο πλευρό του, ανεβοκατεβαίνοντας στα κύματα, ζωσμένη τους αφρούς, αμπώχνοντας τον άγριο ωκεανό. Θαρρούσες πως την τράτα μας δεν την εκυβερνούσε άνθρωπος, παρά πως αυτή η ίδια κυβερνούσε τον εαυτό της. Ο ήλιος έκαιγε πολύ κι εστέγνωνέ μου την ψυχή. Κι ο νους σου πήγαινε στον καπετάνιο. Άφηνα την φαντασία μου να τον πλάθει σαν έναν πελαγίσιο αρχάγγελο, να γραπώνεται με τις φτερούγες του από τον άνεμο, λαξεμένο μέσα σε φουρτούνες και σύγνεφα κι αστραποβρόντια, χωμένο, βαθιά, μέσα στην ψυχή του καραβιού. 

            Την τρίτη μέρα των βυθών, μια μέρα σαν τις άλλες, ένα σκαρί σίμωσε σαν μαγνήτης το δικό μας. Κύτταζαν το ψάρι εκείνο με το πρόσωπο. «Πού την εψάρεψες αυτή την κουτσομούρα;» «Ψάρι-κεχρίτη του πυθμένα, ποιος θα τολμήσει να σε φάει!» «Ζαργάνα της κακιάς στιγμής, ζει ο βασιλιάς σαν πρώτα;» Το νερό μπήκε ξάφνου στα σωθικά μου από τα βράγχια. Το οξυγόνο μού λιγόστεψε. Μ’ έναν πήδο, εκείνος άρπαξε το σκερπάνι κραδαίνοντας το σκαρπέλο του με βιά και τους αγγελόσκιαζε: «Αφήστε την ήσυχη», τους φώναξε.

            Καθώς εβάθαινε εκείνο το σκαρί στον μολυβένιο ορίζοντα, άκουγες τα χάχανα να ξωμακραίνουν: «Μείνε, γερο-παράξενε, με την κουτσομούρα σου». «Συφοριασμένη και αταίραστη είναι».

            Από εκείνη τη στιγμή, δεν μου ξαναπελέκησε την ουρά.

            Μια μέρα, την επόμενη μέρα της φθοράς, ένα ναυτόπουλο ζύγωσε το καράβι μουλωχτά, όταν εκείνος βούτηξε στα ρηχά¾το βράδυ είχε ονειρευτεί ένα ασημένιο ασπρόψαρο. Το αγόρι μού πέταξε ένα νόμισμα ανάμεσα στα δόντια. «Τραγούδα», μου είπε. Όταν κατάλαβε πως πίσω από τα πρόσωπά μας δεν υπάρχει κανείς μυστικός εαυτός  που να κεντάει μελωδίες στο στερέωμα, βαρέθηκε και με άφηκε στην ησυχία μου.

[...]

«Η μπαλάντα του ψαριού με το πρόσωπο» [απόσπασμα], Χάρτης, τχ. 26 (Φεβρ. 2021), https://www.hartismag.gr/hartis-26/hartaki/h-mpalanta-toy-psarioy-me-to-proswpo.

Ο φούρνος

[...]

Όταν φτάσαμε με το συνεργείο, κοντοσταθήκαμε για λίγο έξω από το σπίτι. «Τούτο εδώ το χωράφι είναι δικό μου! Έχω το κοτσιάνι!». Εδώ θα έχτιζα. Εδώ επρόκειτο να ήταν η ζωή μου. Ναι, εδώ. Ακριβώς.Η γιαγιά μου ήλθε από την Αλεξάνδρεια το 1910. Αγόρασε όλο το τετράγωνο για δέκα χρυσές λίρες αιγυπτιακές.«Εκείνο εκεί είναι το σπίτι του θείου μου και πίσω ακριβώς είναι το αγγειοπλαστείο μας».

            Ένα λεπτό, επιτρέψτε μου. Θέλω να δω αν έμεινε ο φούρνος. Δώστε μου πέντε λεπτά γυρίσματος, πέντε λεπτά απ’ το γύρισμα, οπερατέρ και κύριοι σκηνοθέται, να μπω μέσα να δω αν ο φούρνος είναι ακόμα εκεί. Αν γλιστρούσα για λίγο μέσα να κοιτάξω; «Ποιος εννά με δει;».

[...]

            Άγγελος λαφυραγωγός σήμανε σάλπισμα το πρώτο και κακόγουστο. «Achtung!». YasakBölgeGirilmez. «Besuchverboten». Καλάν, καλάν. «Ταμάμ». It’s my house. «It’s her house». I just want to see. «It’sherhouse». Ionlywanttosee. Τα μάτια μου, βλέπετε, κουράστηκαν από τα χρόνια, έχουν στεγνώσει πια τα μάτια μου, δεν βλέπετε, «Ι justwanttosee, οk?».

            Αν έβαζα το δάχτυλό μου δείχτη και του έλεγα «Το σπίτι μου!», θα με άφηνε να το δω; Αν έβαζα τα δάχτυλά μου σε σκανδάλη, θα τολμούσα; Αν εξέτεινα, τα δάχτυλά μου στους ουρανούς μαλάματα, θα με άφηνε, άραγε, να δω τον φούρνο;

            Ένα λεπτό τότε, δώστε μου ένα λεπτό να δω αν φαίνεται ’πού δαμαί. Βάλθηκα ν’ ανέβω στο τοιχάκι του δρόμου, που ακόμα, προς έκπληξή μου, εστέκετο. Ένιωθα πως, αν ύψωνα τα δάχτυλα των ποδιών, αν συγκεντρωνόμουν μόνο στα σημάδια και τους οιωνούς, ήμουν σίγουρη, θα έβρισκα την πέτρα, τη σχισμή, το ξερόκλαδο, που θα με οδηγούσανε με βεβαιότητα στον φούρνο. Τον είδα να μου κοντοζυγώνει. Και σάλπισε ο δεύτερος. Ένα μεγάλο βουνό ξεκόλλησε και ρίχτηκε στη θάλασσα.

            «Εγώ θέλω να σταθώ. Απαγορεύεται τζαι να σταθώ;».

            Εκείνος αύθις με πλησίασε και μου έφτυσε στο πρόσωπο. H θάλασσα ερυθρίασε. Έπειτα έβαλε τα χέρια του πάνω στα μάτια μου και επηρώτα με ει τι βλέπω. Τον παρακαλούσα να επιθέσει ξανά το χέρι του και να μ’ αγγίξει, εγώ τότε διέστειλα τους οφθαλμούς μου για να χωρέσω μέσα μου το θαύμα, κι όσο εκείνοι διαστέλλονταν, πιότερο εκείνος με τρέλαινε απ’ το κήρυγμα. Όταν κατάλαβε πως δεν εσκόπευα να κατέβω απ’ το τοιχάκι, κολλημένη στο ταμπούρι μου, με τράβηξε με βια μέσα απ’ τον όχλο, έβαλε πάλι τους δακτύλους του στα μάτια μου και μου έφτυσε τα όμματα ανακράζοντας περιχαρείς, «εφφαθά!», «εφφαθά!», «λύθηκε ο δεσμός των αμματιών σου!», έκανε να βωβήσουν οι άλαλοι και τους κουφούς να κωφεύσουσι και τους νεκρούς αναστήναι, καθώς ετούτοι εξεπλήσσοντο υπερπερίσσια βάνοντας φωνή: «To σπίτι μου!» «Εφφαθά!» «Ο φούρνος!» «Βλέπω τους ανθρώπους ως δένδρα περιπατούντας!».

            Κάθισα τότε και κοιτούσα τον εαυτό μου να κοιτά τα δέντρα που περπατούσαν. Έτσι, περίβλεπτη, καθώς τόσο εγώ όσο και τα βλέμματα όσων πρόλαβαν να κόψουν εισιτήριο για την πρωινή παράσταση κοιτούσαν εμένα να κοιτάω τα περιπατούμενα δέντρα, έμοιαζε η αγωνία μου να χαρακώνει τον ορίζοντα σε αναζήτηση χαμένων ζωών. Ένα κοπάδι γλάρων συντρομάχτηκε. Ύψωσα τότε το χέρι μου προς τα πάνω, δείχνοντας το κομμάτι εκείνο τ’ ουρανού που ο Θεός μου ’ρίζει πάνω ’πού τα ξενοδοχεία:

            «Τζειαμαί που θωρείτε, πρέπει να ’ν πολλές ψυσιές ’πού πάνω, τζαι γυρεύκουν το δίκαιο».Εγώ, ’πού έξι χρονών, εβοήθουν τον πατέρα μου στο αγγειοπλαστείο. Ο φούρνος ήταν η ζωή μου. Ας έν’ καλά τα πλάσματα που με άφηκαν να μπω πιλέ μου να τα δω. «Ας τους ι-σσέπει ’πού τα ’ψη ο Θεος μου», είπε.

            Ένα αλίμονο πέρασε. Δες! Δύο ακόμη αλίμονο έπονται μετά από αυτά.

[...]

«Ο φούρνος» [απόσπασμα], Ο Αναγνώστης, 14 Απριλίου 2023, https://www.oanagnostis.gr/o-foyrnos-diigima-tis-dimitras-dimitrioy/.