Κριτική “Το Γελαστό Λιοντάρι” Στέλιου Παπαντωνίου
Παιδική και Εφηβική Λογοτεχνία
«Αφιερωμένο σε όλα τα σιωπηλά πλάσματα των μουσείων, που περιμένουν καρτερικά ένα μας βλέμμα»
Όταν τελειώσουμε τη νουβέλα καταλαβαίνουμε και το νόημα της αφιέρωσης, αφού τρία εκθέματα του Τοπικού Αρχαιολογικού Moυσείου Μαρίου-Αρσινόης, στην Πόλη της Χρυσοχούς, ενέπνευσαν τη συγγραφέα που συνδύασε ένα σιδερόφρακτο άντρα με μια κόρη σε στήλη κι ένα άγαλμα λιονταριού, κι έχουμε έτσι ένα έργο λογοτεχνίας, γραμμένο με τέχνη και αγάπη για τα παιδιά.
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Η βασιλοπούλα Αριστήλα από τη Σαλαμίνα θα ταξιδέψει στο Μάριον, στην Κύπρο και τα δυο. Με το καράβι θα πάει μαζί της η παραμάνα της, απόφαση του βασιλιά πατέρα της, της τελευταίας στιγμής, μη νιώθει μόνη, κι η μητέρα να μην ξεκολλά από πάνω της, Στο Μάριον, την υποδέχονται σαν παιδί τους ο βασιλιάς κι η βασίλισσα. Ο γάμος τους με το γιο τους θα φέρει ειρήνη στον τόπο. Στο μεγάλο χώρο όμως υποδοχής δεν είναι το βασιλόπουλο…τι να συμβαίνει…
Πρώτο γνώρισμα τέχνης, το κέντρισμα της αγωνίας του αναγνώστη, φυσιολογικό, το παιδί θέλει να συνεχίσει το διάβασμα, η Αριστήλα κι ο Αλέξωνας θα συναντηθούν, υπάρχει πρόβλημα; Οι τίτλοι των ενοτήτων αφήνουν αιχμές, μια γενική εικόνα έχουμε, ας την ξεδιαλύνουμε. Η συνάντηση δεν ήταν η προσδοκώμενη, ευγενικός, καλός ο πρίγκιπας, αλλά στο σκοτάδι, κάτι κρύβει, θεόρατος φάνηκε μέσα στη νύχτα, τι να συμβαίνει;
«Με όλα αυτά τα γιατί κοιμήθηκε κι ο ύπνος της ένας ατέλειωτος εφιάλτης με κύματα να την κτυπούν, με ανεμοστρόβιλους να τη ρουφάνε και ένα μαύρο σκοτάδι να έρχεται στο τέλος να την πνίγει.»
Εικόνες, συναισθήματα, τα παιδιά χαίρονται απλή ωραία γλώσσα, μαθαίνουν διαβάζοντας λογοτεχνία. -Μια βόλτα στο Μάριον περιπλέκει την κατάσταση. Η βασιλοπούλα αλλάζει ρούχα, υπηρετριούλα μοιάζει, βγαίνουν στο δρόμο, βρίσκονται σε μια πλατεία, μια υπαίθρια αγορά, μια γριά σε ένα πάγκο πουλά δαχτυλίδια της αγάπης, όποιος τα φορέσει μένει με τον την αγαπημένο η για πάντα μαζί.
Τα σύμβολα της αγάπης δίνουν τον ποιητικό τόνο στο κείμενο και τα ευρήματα της βασιλοπούλας καθοδηγούν τις σταδιακές αποκαλύψεις. Η βασιλοπούλα παίρνει ακόμα από την αγορά ένα πουλί που δεν το αγοράζουν για κάποιο λόγο, ένα πανέμορφο, με ωραία φωνή αλλά από την ώρα που μπήκε στη σκλαβιά δεν τραγούδησε…
Με αυτά τα όπλα η βασιλοπούλα θα αναγκάσει σε σταδιακή εμφάνιση τον νέο, που συμβολίζεται με το άναμμα και μιας επιπρόσθετης λυχνίας κάθε φορά που τον επισκέπτεται στο παλατάκι του.
Τα συναισθήματα αλλάζουν, φυσιολογικά, οι διάλογοι ανθρώπινοι, οι χαρακτήρες αποκαλύπτονται σταδιακά, όλη η μαστοριά σ’ αυτό έγκειται. Το μυθιστόρημα κυλά με το δέοντα ρυθμό, ήρεμο και αποκαλυπτικό, οι χαρακτήρες διαγράφονται μέσα από τις ενέργειες και τους διαλόγους. Βοηθητικά στοιχεία και σχολιασμοί από τη συγγραφέα, «τον ρώτησε με ύφος περιπαιχτικό και συνάμα ειρωνικό», ρίχνουν φωτεινές πινελιές στους χαρακτήρες.
Η βασιλοπούλα, ως καλός ψυχοθεραπευτής, προσπαθεί να ελευθερώσει τον Αλέξωνα από ό, τι τον κρατά κλειστό στον εαυτό του, κι ο Αλέξωνας δεν θέλει να την χάσει. Ιστορίες αγάπης σε ένα περιβάλλον πλαστό, με τη φαντασία του το παιδί ζει το χώρο και το χρόνο, οι ανθρώπινοι χαρακτήρες είναι παντού και πάντοτε οι ίδιοι, από αρχαιοτάτων χρόνων. Τούτο δίνει την ευκαιρία στη συγγραφέα να διεισδύσει σε προβλήματα επικοινωνίας, απομόνωσης , υποτίμησης εαυτού ή αισθήματος κατωτερότητας, φτάνει να βρεθεί ο συνάνθρωπος που θα ενδιαφερθεί και θα ανοίξει τα παράθυρα και τις πόρτες της κλειστής ψυχής με την αγάπη, να μπει φως αυτογνωσίας, και ελευθερίας, με υπομονή και επιμονή.
Η γνωριμία με το δάσος του Ακάμαντα και τα ορυχεία χρυσού της περιοχής ανοίγουν άλλους ορίζοντες στη γνώση και στον προβληματισμό. Τα ορυχεία χρυσού δεν σημαίνουν μόνο πλούτο, αλλά και πολέμους, μάχες, σκοτωμούς. Η εισαγωγή και της άλλης όψης των πραγμάτων συντελεί στη σφαιρική θεώρηση του κόσμου, στη διαλεκτική των πραγμάτων, χρυσάφι δεν είναι μόνο πλούτος αλλά και δυστυχία, όταν τους γίνεται κακή χρήση ή πόλος έλξης των άλλων. Τα σύγχρονα προβλήματα ή τα αιώνια των πλουτοπαραγωγικών περιοχών έρχονται στην επιφάνεια, το παιδί προσέχει πως ο πλούτος ελκύει τους ξένους άλλους, αρχίζουν γι’ αυτόν πόλεμοι, μπορεί έτσι ο αναγνώστης να διερευνά και εξηγεί ιστορικά φαινόμενα και να τα κατανοεί καλύτερα, γιατί η ισχύς των είναι διαιώνια. Το λογοτεχνικό βιβλίο διδάσκει, φωτίζει το παρελθόν, το παρόν, αφού παρόμοιες καταστάσεις ζούμε σήμερα, και το μέλλον.
Η σταδιακή αποκάλυψη του γίγαντα Αλέξωνα, η συμφιλίωση με τον εαυτό του και το αυτοείδωλό του, η παρουσία του ανάμεσα στους υπηκόους του, η ομαλή ένταξη στην κοινωνία, ύστερα από την απομόνωση και τον εγκλεισμό, θέτουν προβλήματα σύγχρονα, και εισηγήσεις αποδοχής, ώστε τα παιδιά μας να ζήσουν σε κοινωνίας ελευθερίας, αλληλοκατανόησης και φιλαλληλίας.
Η συγγραφέας δεν είναι μόνο τεχνίτης του λόγου, της πλοκής και των ευρημάτων, αλλά και δασκάλα, που θεωρεί χρέος να συμβάλει στη βελτίωση της ζωής των μοναχικών ανθρώπων, και στην ειρηνική συμβίωση.
Τα παιδιά διαβάζοντας τη νουβέλα χαίρονται σωστή ελληνική γλώσσα, κατανοητή, παρακολουθούν υπομονετικά, διδάσκονται, κατανοούν, προβληματίζονται. Το λογοτεχνικό βιβλίο ανοίγει ορίζοντες ομορφιάς, αγάπης και αλήθειας.
